του Μιχάλη Σωτηρίου
Αυτές τις μέρες η Ανατολή φλέγεται και πάλι, οι θρησκείες γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης, χρησιμοποιούνται ώς άλλοθι από φανατικούς και λαφυραγωγούς των αγαθών της γής, αναβιώνοντας την προσπάθεια επανασύστασης ισλαμικών χαλιφάτων.
Χριστιανοί Ανατολής και Δύσης, Σιϊτες, σουνίτες μουσουλμάνοι, θυσιάζονται άδικα στο βωμό της αδηφάγου μανίας για εξουσία και ενεργειακούς θησαυρούς.Η «θρησκεία» χρησιμοποιείται από κρατικές και παρακρατικές ομάδες ως εργαλείο καλλιέργειας μίσους και ως άλλοθι της καταστροφικής μανίας τους απέναντι σε ετερόδοξους λαούς, ομόδοξες μειονότητες καθώς και στα έργα αρχαίων πολιτισμών.
Ώ, dunya guzeli !
Στην περίοδο αυτή, ένα ακόμη θέμα-πρωτοβουλία άρχισε να διαιρεί την κοινή γνώμη των Σερραίων, παρότι ξεκίνησε με γνήσιο και ειρηνικό κίνητρο την προσέγγιση λαών: η πρόταση τοποθέτησης αναμνηστικής επιγραφής για το σείχη Μπεντρεντίν στην πλατεία Ελευθερίας των Σερρών. Η αδόκιμη διαχείρηση του θέματος από τους υπεύθυνους των δημοτικών υποθέσεων δημιούργησε προβλέψιμες αντιδράσεις.
Ο Μπεντρεντίν, γιος του Ισραήλ και της Αγγελικής(Μελέκ), εξισλαμισμένης κόρης χριστιανού άρχοντα του κάστρου του Αμμόβουνου (Σιμαβνά ή Σαμαβνά) κοντά στον Άρδα( Διδυμότειχο) γεννήθηκε στα 1358-59. Ο πατέρας του ήταν γαζής (τίτλος τιμής πολεμιστού) και όχι καδής, όπως αναφέρει ο Ναζίμ Χικμέτ.
Έμαθε τα πρώτα γράμματα από το Κοράνι., παρακολούθησε μαθήματα θρησκευτικών, νομικής και θεολογίας στην Αδριανούπολη. Όταν ο δάσκαλός του πέθανε, πήγε στην Προύσα., όπου σπούδασε στην ιερατική σχολή .Έπειτα, πήγε στο Ικόνιο και το 1382 στο Κάϊρο, κατεξοχήν κέντρο της ισλαμικής παιδείας,. Ώς παιδαγωγός του γιου του Σουλτάνου της Αιγύπτου γνώρισε τον μικρασιάτη σουφιστή σεΐχη Χουσεΐν Αχλατί και έγινε μέλος στο τάγμα του. Φόρεσε τον τρίχινο αμπά των δερβίσηδων, μοίρασε τα υπάρχοντά του στους απόρους και πέταξε συμβολικά τα βιβλία του στο Νείλο. Αργότερα ο δάσκαλος τον όρισε διάδοχό του στο τάγμα τους.
Γύρω στα 1404-5 εγκατέλειψε το Κάιρο και δίδαξε στη Σμύρνη και Χίο, όπου πιθανόν μαθήτευσε κοντά του ο Μπορκλουτζέ Μουσταφά, ηγέτης της εξέγερσης του 1416 στην περιοχή αυτή.
Το 1411, όταν ο Μουσά Τσελεμπή ανήλθε στην εξουσία στην Αδριανούπολη εκθρονίζοντας τον Σουλεϊμάν Τσελεμπή, ο Μπεντρεντίν διορίστηκε στη θέση του Καζασκέρη (ανώτατος θρησκευτικός λειτουργός ιεραρχικά ανάμεσα στον Σεϊχουισλάμη (Shaykh al-Islām= ανώτατος θρησκευτικός λειτουργός) και του Καδή (δικαστής).
«..Εγώ τώρα θα αποκαλυφθώ και θα επαναστατήσω!
Άνθρωποι της γής, πάμε να καταλάβουμε τη γή και
χρησιμοποιώντας των επιστημών τη δύναμη και το μυστικό της ενότητας
Θα καταργήσουμε τους κανόνες των εθνών και των θρησκειών.
(Ναζίμ Χικμέτ).
Η εξέγερση του Μπεντρεντίν (περιοχή Ντελί Ορμάν στη βορειοανατολική Βουλγαρία), συνέπεσε με εκείνη του μαθητή του Μουσταφά στην Ερυθραία της Μικρασίας. Ο Μεχμέτ έστειλε κατά των εξεγερμένων το γιο του Μουράτ με αποτέλεσμα την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης.
Οι εξεγέρσεις του σεΐχη Μπεντρεντίν και του Μουσταφά το 1416 θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να τοποθετηθούν στο ιστορικό πλαίσιο των οθωμανικών ενδοδυναστικών συγκρούσεων (περίοδος της μεσοβασιλείας-fetret devri) που ακολούθησαν την ήττα του σουλτάνου Μπεγιαζίτ Αʹ στην Άγκυρα από τον Ταμερλάνο το 1402.
Σύμφωνα με τον εγγονό και βιογράφο του Χαλίλ, ο Μπεντρεντίν δεν αντιστάθηκε στη σύλληψή ούτε στη μεταφορά του στις Σέρρες (γιατί εκεί βρισκόταν τότε ο Μεχμέτ Α΄). Μπροστά στον Μεχμέτ αρνήθηκε ότι εξεγέρθηκε και φυλακίστηκε σε ένα σπίτι με την κατηγορία ότι παρίστανε τον ψευδοπροφήτη ενώ του αποδόθηκε και η σχέση του με τίς εξεγέρσεις του Μουσταφά, του Τορλάκ Χου Κεμάλ και του Αϊγκίλογλου.
1416, 18 Δεκεμβρίου, Σέρρες.
Ο φετβάς της εκτέλεσής του όριζε ότι επιτρέπεται η θανάτωσή του χωρίς να δημευθεί η περιουσία του. Τον οδήγησαν στο παζάρι και τον κρέμασαν μπροστά σε ένα μαγαζί ( το φαρμακείο Λιθαρή-Καλαιτζή). Μέρες μετά, ήρθαν κάποιοι από τους μαθητές του και τον έθαψαν. Ο Χαλίλ, αφηγείται ότι μετά την εκτέλεση του παππού του, η οικογένειά του μετακινήθηκε από τη Νίκαια στην Αδριανούπολη. Εκεί έγινε ιμάμης και μαθητής του σείχη Ακσεμσεχντίν , μαζί με τον οποίο συμμετείχαν στην κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, υπό τον σουλτάνο Μεχμέτ Β’ (Μωάμεθ τον Πορθητή).
Στις Σέρρες επίσης αναφέρεται ότι υπήρχε ζαβιγιέ (τεκές, ίδρυμα, κατοικία σεϊχη) του Μπεντρεντίν Το λείψανό του τώρα βρίσκεται στην Πόλη ενώ το μαυσωλείο του (τουρμπές) υπήρχε στις Σέρρες μέχρι το 1938.
To φαινόμενο του θρησκευτικού συγκρητισμού εντάθηκε από τον 3οπ.χ.-3μ.χ., αιώνες. Τότε πραγματοποιήθηκε ανάμειξη θεογονικών και κοσμογονικών μύθων, όπως και των αντίστοιχων θεοτήτων της Αιγύπτου, της Ανατολής και της Ελλάδας. Αυτός ο συγκρητισμός λειτούργησε στην πράξη στο να δημιουργούνται αιρέσεις. Στα ασυνείδητα κίνητρα δημιουργίας της μουσουλμανικής αίρεσης του Μπεντρεντίν υποθέσετε και την ασυνείδητη και συνειδητή επιρροή της εξισλαμισμένης μητέρας του Αγγελικής.
Η διδασκαλία του Μπεντρεντίν, των αρχών του 15ου αι., για τη συναδέλφωση χριστιανών και μουσουλμάνων, όπως και των μελών της αίρεσης των μουσουλμάνων δερβίσηδων, μπεκτασήδων, αποτελούσαν ένα είδος μουσουλμανικού θρησκευτικού συγκρητισμού με πολλά στοιχεία παρμένα από τον χριστιανισμό. Αυτή η διδαχή του Μπεντρεντίν λειτούργησε στο να φαίνεται ο μουσουλμανισμός πιο οικείος ώστε να είναι εύκολη η υιοθέτηση του απο ορισμένους χριστιανούς της εποχής εκείνης.
Η προσωπικότητα και η επιρροή του Μπεντρεντίν, σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς, στη σύγχρονη τουρκική ιστορία, αποτέλεσαν και αποτελούν ενδιαφέρον ιδεολογικό διακύβευμα της τουρκικής αριστεράς. Ο Αχμέτ Γιασάρ Οτζάκ χαρακτηρίζει την ιστορία του σεΐχη Μπεντρεντίν «ένα άλυτο ακόμα ιστορικό πρόβλημα».
Είναι αλήθεια ότι το ζητούμενο είναι ο αλληλοσεβασμός των πιστών κάθε θρησκείας, όπως διαχρονική πραγματικότητα είναι η εκμετάλλευση των πιστών από πολεμοχαρείς και πολεμοκάπηλους. Θα έπρεπε οι λαοί να καλλιεργούν συνθήκες ειρηνοποιές, να συνεισφέρουν αμοιβαία τον θετικό πολιτισμικό πλούτο τους.
Θα διερωτάται, ίσως, ο Σερραίος δημότης: να υπάρχει ή όχι στις Σέρρες υπενθύμιση της μνήμης του Μπεντρεντίν;
Δεν χρειάζεται να είμαστε φοβικοί στις σχέσεις με τους άλλους λαούς, όπως δεν πρέπει ο καθένας να θεωρεί τον εαυτό του περισσότερο πατριώτη από τον άλλο. Δεν θα έμπαινα στο απλό ψευδοδίλημμα ναι ή όχι, που διχάζει. Θα έλεγα ναι, όταν παρόμοιες κινήσεις υπέρβασης των διαχωριστικών γραμμών (θρησκευτικών, πολιτιστικών, πολιτικών) ανάμεσα σε λαούς γίνονται με προσοχή και όχι βιαστικά. Χωρίς να χάνεται ο αλληλοσεβασμός, χωρίς να διαγράφεται η προηγούμενη ιστορική πραγματικότητα, χωρίς να ωραιοποιείται ή επιθυμία και η προσδοκία για την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς.
Οι κινήσεις οικοδόμησης εμπιστοσύνης ανάμεσα στους λαούς οφείλουν πρωταρχικά να λαμβάνουν υπόψιν την αρχή της αμοιβαιότητας. Σίγουρα, λοιπόν ναι, με αλλαγή του χώρου εντοίχησης της επιγραφής (οδός Βενιζέλου) εφ’όσον κάτι αντίστοιχο, ελληνικού ή σερραϊκού ενδιαφέροντος, θα μπορούσε να γίνει ταυτόχρονα στην Αδριανούπολη ή στην Ανατολική Θράκη γενικότερα. Γιατί, το ρεαλιστικό επιχείρημα της προσέλκυσης τουριστών μπορεί να παρεξηγείται δείχνοντας, κατά μία έννοια, ότι οι ευαίσθητες αξίες των λαών μπορεί να έχουν τιμή ευκαιρίας. ΄Αλλωστε, υπάρχει η δυνατότητα προσέλκυσης όλων των γειτόνων τουριστών στην περιοχή μας με πολλών άλλων ειδών δράσεις και υποδομές.
Φιλοξενία,γάρ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου